Dag 9: Lavacolla – Santiago

Maandag 30 augustus: Lavacolla – Santiago 10 km. Mooi helder weer. Naar Santiago!!!

We hadden een fijn verblijf in de herberg van  Lavacolla. De eigenaren zijn aardig en behulpzaam. We sliepen op een kamer met lage bedden. En er was een tuin waar we uit konden rusten.

Vandaag de grote dag. We gaan naar Santiago. Het is nog maar een week geleden dat we in Sarria begonnen. Maar het lijkt wel een eeuw. Wat hebben we veel ervaren.  Vol spanning gaan we zonder ontbijt in het schemerdonker op pad. Het beekje waarin de pelgrims zich 1000 jaar geleden wasten om schoon in Santiago aan te komen is nog niet goed te zien. Maar we horen het wel goed. In de schemering lopen we geleidelijk aan omhoog richting Monte Do gozo, de heuvel waarvandaan de kathedraal van Santiago bij goed weer te zien moet zijn.

We horen het water stromen

We ontbijten na 4 kilometer bij de camping.

Nog 1 kilometer naar Monte do Gozo. Het weer wordt steeds mooier en helderder.

En dan zijn we op Monte do Gozo. Het is prachtig weer en de kathedraal is goed te zien. Een Nederlandse hospitalero helpt ons in de kapel aan een stempel.

We klimmen nog een stukje verder naar het monument van de pelgrims. En we wijzen allemaal naar de kathedraal!!  Daar is tie!!

De laatste 4 kilometer duren best wel lang. Twee plaatsnaamborden.

lo

We kijken onze ogen uit.

Nog maar een drankje voor we het middeleeuwse centrum in lopen.

En verder naar het plein voor de kathedraal.

We zijn er!!!

En slapen in het klooster tegenover de kathedraal. Waar we ’s middags lunchen. Wat een mooie plek.

Nu nog onze diploma’s (Compostela’s) halen en Santiago verkennen. Morgen meer.

 

 

Een avontuurlijk dagje

Maandag 30 augustus 2021, Camino,Portugues Kustroute, Pazo Pias – Redondela

Wegens de zondagse winkelsluiting van gisteren zijn we ver door onze voorraden heen..Dankzij Aafke  gaan wij met een goed gevulde maag opstap. Zij had voor ons het ontbijt in een cafe gereserveerd.  Een geweldig begin van de dag.

We lopen vandaag in de richting van de grote stad Vigo. In het programma staat dat we vandaag onderweg ergens de bus pakken naar Redondela. Daarmee spelen wij tijd vrij voor het lopen van de spirituele variant, later in deze reis.

Vol goede moed lopen wij vanaf het klooster de heuvels in. Onder het spoor door

Diverse Camino-meuk passeren wij. Het voelt als aanmoediging voor alle pelgrims.

Op enig moment, na een kilometer of 10, lopen wij langs de weg naar Vigo. Hier zijn bushaltes. Een vriendelijke Spaanse man legt ons uit dat we vanaf hier naar Vigo kunnen en dat bij het busstation een bus ons naar Redondela kan brengen.

Met en voor ons wacht hij mee.

In Vigo beslist de helft van de groep naar Redondela te lopen. Via de kathedraal pikken zij de Camino weer op.

Met de anderen koop  ik een buskaartje naar Rande. Met de Monbus rijden wij daar naar toe.

Vanaf Rande willen wij de laatste 7 km van deze etappe oppakken. De route loopt hoog langs de baai, wij kiezen de weg naar boven. Het uitzicht vanaf daar is prachtig.

Hoog boven de baai houdt de weg op. Een Spaanse wijst ons de weg langs sluippaadjes  en langs vele, vele blaffende honden….

Even later lopen wij opnieuw vast. Pieternella en Aafke houden een auto aan. De chauffeuse is zeer vriendelijk, ze wijst ons in vele talen naar een bank. De Camino kent ze niet, maar eenmaal bij een bank komt het volgens haar wel goed met ons😎.

En dat het goed kont, dat leidt geen twijfel. We laten na alweer een steile doodlopende klim het zoeken naar de Camino los. Met hulp van Google maps lopen wij de stad binnen. Niet via de mooiste route, wel via de kortste route. We zijn heel blij dat we er zijn!

In Redondela komt onze route samen met de binnenlandse route. En dat is direct te merken, in een kilometer treffen wij meer pelgrims dan tijdens de gehele afgelopen 9 dagen. Leuk tussen andere pelgrims te kunnen lopen.

Wij checken even later  in bij ons hostel. Wij krijgen de beschikking over 2 eigen units.

Onder het genot van koffie wacht ik vervolgens de anderen op. Vermoeid maar vol verhalen bereiken zij na 30 km lopen, met vele vele hoogtemeters, tegen 17 uur de albergue. Ik hoor over een bijzondere ontvangst en een pelgrimszegen in de kathedraal van Vigo, over het mooie bospad en dito uitzichten. En ik hoor over een Italiaan die zichzelf opwierp tot lopende richtingaanwijzer.

Ik geniet van de verhalen van deze stoere dames. Blij dat we er allemaal zijn. Een goed einde van een onvergetelijke en avontuurlijke wandeldag.

Dag 8: Salceda – Lavacolla

Zondag 29 augustus: Salceda – Lavacolla 17 km

Het was een bijzonder verblijf in de ‘middle of nowhere’  in de herberg van Salceda. Een spartaanse slaapzaal en douche met slakjes en spinnetjes. Maar wel een massage douche, hangmatten, een bubbelbad, vijver en prima tuin en restaurant. Het is een beetje vergane glorie. Het lijkt alsof de eigenaren het een beetje zat of moe zijn. Bijzonder is dat elke overnachting weer heel anders is. Steeds een verrassing.

s Avonds dronken we voor het eerst een Galicisch likeurtje, ‘orujo de café’.  Lekker, het leek op ‘ tia maria’

Voor het slapengaan zongen we weer het ‘ ‘Pelgrimsgebed’.  Het wordt steeds beter.  Maar naar Amanda Strydom luisteren is ook al heerlijk. Ze zingt zo mooi en de uitspraak van het Afrikaans…

Vandaag lopen we de langste etappe tot nu toe, 17 kilometer. Weer glooiend en over bospaden, maar toch anders dan andere dagen. Een deel van ons heeft  inmiddels de gewoonte om alleen met koffie op pad te gaan (of iets kleins te eten dat we al eerder hebben gekocht).  Er zijn genoeg bars onderweg waar we kunnen ontbijten. Zo kunnen we s ochtends als het nog fris is meer kilometers maken. ’s Middags was het tot nu toe erg heet. Het lijkt nu wat koeler te worden.

Het is vandaag veel rustiger met pelgrims dan gisteren en daarvoor. Dit is waarschijnlijk omdat de Spaanse vakantie na vandaag afgelopen is. Vandaag zal het in Santiago erg druk worden.

We zingen veel onderweg. Het Pelgrimsgebed klinkt  beter in een tunnel.

Een Spaanse pelgrim had ons gehoord en zei dat de foto beter zou worden als we bewogen en zongen. Hij zei niet dat hij het op zou nemen. Ha, ha…

En we dansen.

Mia en Riet moeten nog oefenen

En we zien mooie spreuken, een mooie steen en krijgen een stempel met een hangertje.

Het leven is kort, maar breed. Wees altijd jezelf. Buen Camino

We zijn om bijna 3 uur bij de herberg en willen nog gaan eten, maar het is bijna te laat. De eigenaar is zo aardig om ons eerst naar het ene restaurant te brengen, waar we net te laat aankomen en vervolgens naar het andere waar we nog menu kunnen eten. Heerlijk. Daarna douchen, wassen en uitrusten.

Een topprestatie dames!!!. Opgewekt en zonder blaren en andere klachten.

Café cortado (Expresso met klein beetje melk)

 

Over bergen

Zondag 29 augustus 2021: Camino Portugues kustroute, Aguncheiro -Pazo Pias

in de wijde omgeving van onze albergue is geen winkel en geen cafe. Als service krijgen wij van de hospitalero een starterspakket. Koffie en cakejes, we zijn er blij mee.

Even voor 8 uur, het is net licht, vertrekken we. Eerst lopen wij een flink deel langs de kust. De aanwijzingen zijn vrij duidelijk…

Daarna trekken wij de bergen in. Het klimmen is pittig. Maar de uitzichten maken het meer dan waard.

On top of THE world nemen we een kleine pauze.

Eerder dan verwacht komen wij in Baiona aan. De kerk gaat net uit als onze koffie met churros op is. we maken plaats voor de kerkgangers en brengen een bezoekje de Romaanse kerk. Voor het hek zit een bedelaar, eentriestgezixh,deze  vrouw  tussen  de  op zijn paasbest geklede dorpelingen en ons als pelgrims.

Het dorpje is sfeervol. Wij lopen door het labyrinth van oude steegjes.

Bij een cafe voelen wij ons even thuis, de merken zijn bekend, een enkele daarvan doet denken aan Youp van’t Hek.

Via een Romeinse brug komen wij aan in het dorp van onze bestemming: Ramalossa..

We willen graag slapen bij een voormalig klooster met de naam Pazo Pias. Reserveren kan hier echter niet.  We zetten onze rugzakken in de rij voor de deur.

Om vervolgens vol spanning af te wachten. Gaat het lukken? Elk een eigen kamer op deze mooie plek? we zijn niet de enigen, we zijn niet de eersten, we gaan het zien.

En twee uurtjes later is het zo ver. Voor €15 per persoon krijgt elk van ons voor vannacht haar eigen kloostercel. Het voelt als een kadootje, een eigen kamer. En voor elke kamer een bij onze route passende sleutel. Een prachtige afronding van een dag over bergen. Mooi he? Wij genieten ondanks de moeheid en een aantal pijntjes met volle teugen.

 

 

Dagwandeling N70

28 augustus, 15 km, 450 hoogtemeters

De herfst van ons leven? Onderweg horen we van 2 jonge mannen dat ze het meer “lente” noemen, zo goed als wij de vele heuvels gewoon oplopen.

450 hoogtemeters in Nederland? Ik hoor die vraag vaak. Een van de mooiste en zwaarste wandelingen in de buurt van Nijmegen, start bv bij restaurant Tante Koosje. Opnieuw gemarkeerd met groene palen en op diverse plaatsen te starten. Een prima training voor bv de Camino. Het is zeker veel meer dan de “Zevenheuvelenweg” waar ik de 4 daagse lopers over hoor praten.

Wij vinden het pittig. En zeker….als je de N70 loopt en niet te moe bent, ben je klaar om te vertrekken voor een Camino. Zo gaat Ineke mee met de Camino Ingles, Tiny en Marja met de Via de la Plata, Jaap, Cees en Marianne gaan in april 2022 de Camino Portugues bewandelen. Dina is intussen zo enthousiast, dat ik denk dat ze misschien ook wel eens mee zal gaan…….

Intussen genieten we van de opkomende herfst. Al enkele paddestoelen, de geuren van modder, de mossen op de bomen.

De N70 is ook zo mooi omdat het meest onverharde paden zijn met als het te steil wordt traptreden. Die zijn soms zo hoog dat het hard werken is voor mijn en andere nieuwe knieën.🤔

Natuurlijk sluiten we deze heerlijke dag af met een etappe drankje bij Tante Koosje.

Dag 7: Arzua – Salceda

Zaterdag 28 augustus: Arzua – Salceda 13 km. Het bubbelbad en de hangmat

In Melide sliepen we in het centrum aan een drukke weg. Omdat we het raam open hadden betekende dat veel lawaai ’s nachts. Hoe anders was dat in Arzua, ook een grote pelgrimsstad. Hier sliepen we niet aan de hoofdweg maar in een straat erachter die grenst aan het groen. Hier hoorden we geen vrachtverkeer.  Onze herberg hier is bovendien erg luxe met lage bedden met beddengoed, handdoek en zelfs douchespul. Heerlijk dat comfort. Maar ook fijn dat het elke dag anders is èn steeds een verrassing.

In de slaapzaal oefenden we gisteren we een prachtig Afrikaans pelrimslied: :Pelgrimsgebed van Amanda Strydom. Onze eerste poging zie filmpje. Niet slecht na 1 x oefenen!

Vandaag een korte etappe. We lopen door glooiend landschap, veelal over bospaden, door eucalyptusbossen. Eucalyptus  werd in Galicië in 1863 geintroduceerd door een monnik. En toegepast in brandstof, houtskool, papier, spaanplaat voor de bouw en natuurlijk de eucalyptusolie.

Het is vandaag wat koeler. We zien de zon niet tijdens het lopen. Minder mooi maar wel fijn als je loopt.

Onderweg verschillende stempelposten en verkopers, oa twee zusters (nunnekes volgens onze Brabantse pelgrims), een stokkenmaker, een fluitspeler en de ‘ wall of wisdom’.

En gezellige bars waaronder één met allemaal flessen met spreuken.

Pincho de tortilla (aardappelomelet met brood)

Al om 13.00 uur zijn we al bij de herberg van Salceda. Om 15.00 eten we het pelgrimsmenu met als extra toetje het bubbelbad en de hangmat!

 

 

 

 

 

Aan de kust

Zaterdag 28 augustus 2021, A Guarda – Aguncheiro (19 km)

Het is nog donker als de wekker gaat. Het tijdsverschil met Portugal is in het duister merkbaar. Rustig pakken wij de rugzakken in.

Tijdens het inpakken van de bagage hebben wij het over de stoelgang. Voor veel pelgrims is dat een lastig onderwerp. Het andere ritme, het soms wat eenzijdige eten, groente en fruit zijn niet in overvloed aanwezig en de beperkte privacy maken dat de stoelgang soms wat lastig is. Olie, veel drinken en vezelrijk eten kunnen helpen. Maar het bespreekbaar maken blijkbaar ook. Een uur na dit gesprek hoor ik van mijn kamergenoot dat ‘het’ gelukt is.

Vanaf onze albergue gaan wij na het ontbijt bestaande uit geroosterd witbrood met koffie weer op stap. We lopen verder langs de oceaan. Opvallend blijft het dat er zo dicht bij de zee zoveel bloemen bloeien.

In het kader van het heilige jaar is hier het nodige aangepast. Gele stoelen staan op diverse plekken voor de pelgrims klaar.

De gele loper ligt uit..

En nieuwe oases met koffie en schone toiletten zijn ingericht.

Aan het begin van de reis hebben wij besproken dat het belangrijk is dat ieder haar eigen tempo loopt. Te snel of te langzaam lopen kan leiden tot blessures of tot een te grote vermoeidheid. Lastig wordt het dan om deze toch lange Camino uit te lopen. Inmiddels heeft ieder haar eigen tempo gevonden. Gabrielle en Pieternella lopen meestal vooraan. En over het algemeen ben ik de hekkensluiter. 

Bij dit kapelletje houden we even halt. een bijzonder plekje met ruimte voor het branden van een echt kaarsje. 

Mooi is de plek waar stenen worden achter gelaten. Deze plek dateert uit 2020, veel kleurrijke herinneringen en wensen zijn te zien.

 

Met plezier staan wij hier stil.

500 meter later bereiken wij de albergue. We hebben alle tijd voir een drankje, broodje en voor pret. Het is pas 14 uur. De albergue opent hier pas om 16 uur.

En hoe! We zijn voorbereidt op een stapelbed in een slaapzaal. We krijgen de sleutels van een appartement met keuken, mega-balkom, woonkamer en 3 slaapkamers. Ik ben er stil van en weet even niet wat te zeggen over deze luxe en weet even niet hoe de kamers te verdelen, mijn systeem is even in de war,

De groep neemt het dan van mij over. Ook zij zijn blij verrast met deze ruimte. Unaniem zijn zij over de vraag wie een eigen kamer krijgt. Vannacht heb ik een eigen kamer. Hun gebaar ontroert mij. Ik heb er even geen woorden voor, voor deze mooie mensen, voor deze fijne groep.

 

Dag 6: Melide – Arzua

Vrijdag 27 augustus: Melide – Arzua 14 km. ’s Morgens goed wandelweer, s middags warm.

Gisteren waren we pas om 3 uur bij de herberg, later dan normaal. Weer een met stapelbedden, maar wel ruimer dan in Palas de Rei. Normaal gesproken wassen we onze kleren met de hand en laten ze liefst in de buitenlucht drogen. Dit keer gebruiken we samen de wasmachine en droger. Helaas werkt de droger niet goed. Zo komt onze slaapzaal vol met was te hangen.

Attie was bij het binnenkomen van Melide door de politie aangesproken dat ze geen mondkapje ophad. De mondkapjesplicht is hier buiten afgeschaft behalve op drukke plekken als bijvoorbeeld het centrum van Melide. En daar zaten we.

Melide is de stad van de ‘pulpo’ (inktvis). Er zijn twee restaurants die vooral nationaal maar ook internationaal faam hebben. De inktvis wordt  in een grote pan gekookt en daarna in kleine stukjes gesneden en met olie en paprika en Spaanse chilipoeder op een rond houten bord gelegd. We gaan er eten. Twee van ons bestellen pulpo. De rest eet wat anders.

Vandaag lopen we naar Arzua een volgende grote Caminoplaats. De wandeling is pittig omdat de we 3 grote heuvels over moeten. Maar ook erg mooi. Galicië is prachtig, maar ook afwisselend. We blijven vandaag grotendeels bij elkaar tijdens het wandelen. Twee keer is er de mogelijkheid om een alternatieve route te kiezen, die ongeveer even lang zijn, maar meer door bos gaan. Een impressie.

Eucalyptus bos

Stempels halen

Het is zo warm

Jacobus in het plaatsje Boente: eindpunt van de Camino toen Santiago tijdens de pandemie afgesloten was

De middeleeuwse brug van Ribadiso

Alleen Attie loopt meestal alleen. Zij loopt wat langzamer dan de rest van de groep en vindt het fijn om alleen te lopen en ons op bepaalde punten te zien die we vooraf afspreken.

Attie

We komen veel fruit tegen, allerlei soorten bomen, een kraampje.

En toen gebeurde er een ongelukje. Riet wil snel iets weggooien en struikelt over een boomstronk. Wat een schrik. Ze ziet er gehavend uit. Door de deskundige verpleegkundige hulp van haar eigen dochter is ze snel weer ter been en loopt met ons tot het eindpunt van vandaag, Arzua.

De boomstronk

Riet

S Middags gaan we nog naar de EHBO waar ze goed onderzocht wordt en voor de zekerheid een prik tegen tetanus krijgt. Ze voelt zich prima. En heeft veel zin in het vervolg.

 

 

Over de grens en over loslaten

Vrijdag 27 augustus 2021, Camino Portugues kustroute, Vila Praia – A Guarda (19 km)

’Het lijkt wel alsof pelgrimeren betekent dat je steeds meer los moet laten’. Met die woorden beschrijft ‘een van  ons  haar ervaringen na een nacht slecht slapen. ‘Veel spullen kon ik niet meenemen, mijn ritme heb ik los gelaten en ook een goede nachtrust is niet  gegarandeerd’.  Direct  erna vult ze aan: ‘ en juist nu ik het gevoel heb dat bijna alles van mij wegvalt, ervaar ik wat voor mij echt belangrijk is. Of beter gezegd wie en wat mijn bakens zijn.’

Met deze woorden in mijn gedachten loop ik langs de prachtige kustlijn. Ik zie.tussen alle rotsen een stapeling van stenen  die past bij het gevoel. Zij is en wij zijn ‘in Balans op weg…’

De route richting de noordgrens van Portugal is zeer aangenaam. Zee, rotsen, zacht windje en een prettig lopend pad.

Vanwege het laagtij vertrekt de eerste ferry naar Spanje pas rond 18 uur. Voor ons is dat te laat. Wij kiezen als alternatief voir de pelgrims-watertaxi. Deze vertrekt ongeveer 3 km buiten Caminha, een prachtig plaatsje waar wij koffie drinken.

Op de terugweg naar de watertaxi passeren wij visser, hun netten staan te drogen, en lopen wij met uitzicht op Spanje langs het water.

En dan is het tijd om Portugal te gaan verlaten. Voor €5 per persoon worden wij in een boot met een passende naam over de grens gevaren. De speedboat gaat snel. We stralen Spanje tegemoet. Op het strand springen wij overboord. Ruim een uur later dan we zijn vertrokken, het tijdsverschil tussen deze landen is in deze tijd meegerekend.

Vanaf het strand lopen wij linksom. Een andere route dan ik ken, een alternatieve variant. Een vrariant die ik niet eerder liep. Maar man wat is deze mooi…

Bij de haven van A Guarda drinken wij op een terras een drankje. Het is daar dat wij beslissen vanaf nu op het moment dat we geen twee meter afstand kunnen houden van anderen dan onze eigen groep, ook buiten een mondkapje gaan dragen. In Portugal was dat gebruikelijk, maar niet iedereen deed dar. Hier is het verplicht, we zien vrijwel alle Spanjaarden het doem. Wij passen ons aan, al is het soms nog even wennen.

Ons hostel van vandaag ligt aan een baai ten noorden van A Guarda. Vanuit het raam hebben we een prachtig uitzicht. Met de voeten op het bed kijk ik terug op een zeer mooie pelgrimsdag. We zijn in Spanje! We zijn klaar voor de volgende fase in de reis.

Druiven eten

Donderdag 26 augustus, Camino Portugues kustroute, Viana – Vila Praia de Ancora (20 km)

in Portugal kun je sporadisch pinnen. Dat betekent dat we elke dag cash nodig hebben. Voordat we gaan lopen gaan we dus niet alleen naar een bakker voor de inkoop van de lunch. We gaan ook naar de telebanco. Hier kun je maximaal €200 per dag halen. Dat moet genoeg zijn voor de komende dagen of week.

Het is bewolkt als wij gaan lopen. Wel warm, maar nog geen brandende zon. De eerste kilometers lopen wij licht stijgend over Portugese klinker-paden, met links en rechts een muur.

Leuk dat er nu ook andere pelgrims onderweg zijn. Deze vier Portugese jongeren hebben het met elkaar zeer naar hun zin.

De dorpjes waar wij doorheen lopen zijn oud en deels verlaten. Het gele kapelletje wordt door de oudere dorpsbewoners nog immer goed onderhouden. 

De paden en muren lijken saai maar zij vertellen het verhaal van gedane tijden. En het leven is als je goed kijkt in alle gaten en kieren aanwezig. Mieren, slapjes, bloemetjes hebben hun plek in de opengebarsten voegen. Over de muur groeien druiven en bloemen.

En wij hebben geluk, de eerste druiven zijn rijp. Ze smaken heerlijk, het wordt ongetwijfeld een heel goed wijnjaar.

Na een flinke afstand te hebben gelopen vinden we het eerste cafe van deze etappe. De schoenen gaan uit en in de schaduw genieten we van koffie. Tot nog toe is deze in Portugal zeer goed.

Na de pauze verandert het landschap. We klimmen door het bos omhoog. De paden liggen vol met keien en losse stenen. Vooral bij de volgende afdaling vraagt dat de nodige concentratie.

Ieder loopt in haar eigen tempo. Ik ben de hekkensluiter en hoor aan het geblaf van de honden en aan het gegak van de waakganzen waar de anderen  zijn.

Vermoeid van de oneffen paden en de pittige klimmetjes komen wij aan in Vila de Praia. Op het terras op het plein drinken wij het etappedrankje.

Om vervolgens in te checken bij ons hostel aan de boulevard. De kamers zijn eenvoudig.

En het uitzicht is prachtig. Hier vermaken wij ons vanavond wel, onze laatste avond in Portugal…

 

Dag 5: Palas de Rei – Melide

Donderdag 26 augustus: Palas de Rei – Melide 15 km. “Afscheid nemen doet pijn, maar de mooie herinnering blijft”

We waren een beetje voorbereid maar hadden het toch niet verwacht. Een beetje beduusd waren we toen Denise en Bert vanochtend om 7 uur meldden dat ze naar huis gingen vanwege familie-omstandigheden. Heel jammer want we hebben het heel leuk samen gehad, maar ook heel begrijpelijk.

Het lukt om nog dezelfde dag een vlucht voor hen naar Brussel te boeken waar ze door familie opgehaald worden. Eerst gaan ze met de bus naar Santiago om daar een kort kijkje te nemen.

Veel sterkte Denise en Bert!! We hebben met jullie genoten en een kaarsje voor jullie opgestoken.

Een kort verslag over gisteren in Palas de Rei. Na de rust van Morgade belandden we weer in de drukte van een pelgrimsplaats met veel herbergen en in augustus veel pelgrims: Palas de Rei. Dat was weer wennen. Na de ruime slaapzaal met lage bedden hadden we nu een krappere  slaapzaal met stapelbedden. Drie van ons moesten boven slapen.

Voor sommigen is het een avontuur van een bovenbed af te komen!!

Grotere caminoplaatsen hebben ook voordelen. We konden naar de pelgrimsmis om 19.00. Een goed gevulde kerk met veel jongeren die ook nog in de rij stonden om te biechten. En gitaarspel tijdens de mis. Waar zie je dat nog tegenwoordig!! Op de Camino dus, op de laatste 100 kilometer van de Camino Frances in de maand augustus.

 

Omdat we  bijtijds aankwamen in Palas de Rei besloten we ’s middags te gaan eten in plaats van s avonds en het etappedrankje s avonds te doen. We gaan namelijk al voor 10 uur slapen. Met een volle maag naar bed is niet prettig. De pelgrimsmenu’s zijn goedkoop, circa 10 tot 12 euro voor 3 gangen inclusief drankje.

Tarta de Santiago: tussendoortje en nagerecht in het pelgrimsmenu

Vandaag starten we later dan gewoonlijk met wandelen door het weggaan van Denise en Bert. In de ochtend lopen we door een aangenaam landschap van bossen en weides met koeien en mooie dorpjes met oude kerkjes en kruisen en de middeleeuwse brug van Furelos.

Een duiventil

Een horreo (graanschuur)

De middeleeuwse brug van Furelos

We komen de gele pijl op verschillende manieren tegen, zoals bij deze Spaanse pelgrim onderop zijn linkerbeen (en de schelp op zijn rechterbeen).

En afbeeldingen van Jacobus.

Het laatste stuk van de route is niet mooi en we lopen in de hitte. We beginnen te zingen tot we in Melide aankomen. Zo was het einde van de wandeling toch nog leuk en merken we minder van de pijntjes.

 

 

 

De vijfde dag….

 

Woensdag 25 augustus 2021, Camino Portugues kustroute, Antas – Viana de Castelo (19 km)

Het is vandaag de vijfde dag dat wij met elkaar op reis zijn. De nieuwigheid is eraf, de eerste vermoeidheid ervaren we aan den lijve. Dit is het moment in de reis dat irritaties voelbaar kunnen worden. Soms merk ik op groepsreizen in deze fase dat mensen wat kortere lontjes kunnen hebben.

Met elkaar zijn wij benieuwd of dat ook bij ons het geval is. Voor de zekerheid, en omdat we pas om 9 uur kunnen ontbijten,  starten we  vandaag wat later op.

De temperatuur vandaag zit mee. Een stuk koeler dan gisteren, het max. Is 24 graden. Dat is fijn. Vandaag lopen we niet meer direct langs de kust. We lopen over de rotsige heuvels die achter de kust liggen. De foto’s laten de schoonheid van de omgeving zien.

De route is geweldig bepijld. In hoofdzaak met gele pijlen van alle soorten en maten.

Zelf vond ik deze vandaag het meest sprekend. Een pijl naar…

Elk van de pelgrims in onze groep loopt goed. Elk in haar eigen tempo, de een met en de ander zonder volle bepakking, het is allemaal okay.

In een van de dorpjes lopen wij op aanraden van Italiaanse pelgrims naar binnen. We worden ontvangen met mooie muziek. Het glas in lood is prachtig, passend bij de Camino.

Maar ook de rest van de kerk, de dakbeschildering, het koor, is prachtig. Ik val ervoor als een blok. Of misschien heb ik een trapje over het hoofd gezien…

Ons einddoel vandaag is een herberg aan de RIO de Lima. Het inchecken is hier een serieuze aangelegenheid. Onze paspoorten worden overgeschreven, de temperatuur van elk van ons wordt gemeten, de Corona-vaccinaties worden nauwkeurig gecontroleerd. Het is best spannend zo’n proces. Zeker voir Gabriella. Haar temperatuur wordt wel 5x gecheckt voordat we naar binnen mogen. Allemaal zijn wij goed-gekeurd en genieten nu van onze kamers met balkom met een uitzicht op de rivier.

En die vijfde dag en de irritaties en kort lontjes? Tot nog toe is daar niets van te merken. Integendeel zelfs. Er is een mooie balans ontstaan van vrije ruimte en verbinding. Er is een balans waarin stilte, humor en zich verdiepende gesprekken elkaar versterken. Het gaat ons goed, we hebben het fijn met elkaar.

Dag 4: Ventas de Naron – Palas de Rei

Woensdag 25 augustus: Ventas de Naron – Palas de Rei 12 km. Dag van boerendorpjes, oude kerkjes en het prachtige Lameiros kruis

Nadat we in het drukke Portomarin waren geweest, voelde het gisteren heel fijn om weer in een mooie herberg in een klein dorpje te verblijven. Die ruimte, allemaal lage bedden, een groot terras en tuin. Een fijne plek om uit te rusten.

Vandaag gaat de route door veel boerendorpjes en langs kerkjes en kruisen. Je voelt je bijna in de middeleeuwen lopen; dorpjes die al in de Codex Calixtinus worden genoemd, de eerste 12de eeuwse reisgids van de pelgrim. De Codex Calixtinus beschrijft de pelgrimstocht van de monnik Aymeric Picaud van het Franse Picardië naar Santiago. De Camino Frances volgt zijn route voor een groot deel. Er is een Nederlandse vertaling van Van Herwaarden.

Voor het eerst starten we vandaag in de mystieke ochtendnevel die zo bij Galicië hoort.

Vlak voor het dorpje Ligonde staat een bijzonder kruis uit de 17de eeuw met aan de ene kant een primitieve afbeelding van Maria met kind en aan de andere kant een niet lijdende Jesus aan het kruis en onderaan een doodshoofd.

In de loop van de ochtend lost de mist op. We zien onderweg een aantal opmerkelijke objecten.

En we lopen ontspannen. Het is een relatief makkelijke route vandaag.

Tot we aan het begin van de middag in Palas de Rei aankomen, een van de grotere plaatsen op de Camino Frances.

Camino Portugues Kustroute, het paradijs gevonden…

Dinsdag 24 augustus 2021, Estela – Antas (19 km)

’kan ik deze dag overslaan?’. Dat zijn de eerste woorden die mijn slaapmaatje van vannacht vanmorgen uitspreekt. En ik deel haar gevoel. De muggen hielden ons flink uit de slaap. Zwetend lagen wij woelend onder de lakens, het is ook in de nacht erg warm.

Een kop koffie (of twee) helpt. Natuurlijk gaan we gewoon weer op stap. De gele pijlen roepen. We vertrekken ‘lekker’ vroeg, we willen de warmte voor zijn.

De eerste kilometer lopen wij deels door het bos en deels door een landbouwgebied. Mooie uitzichten geven goede perspectieven.

Daar waar we de afgelopen dagen vooral een ‘badgasten-gevoel’ kregen, ervaren we nu meer de Portugese dorpjes.

Gier zien wij voir het eerst ook een aantal andere pelgrims. Het doet ons goed, de ontmoeting met gelijkgestemden.

Om bij Esposende te komen moeten wij het water oversteken. Het is windstil, de boortjes liggen stil op het water.

En ook in Esposende voelen wij ons in alle talen welkom.

De temperatuur loopt tegen het middaguur op. Twee-en-dertig graden in de schaduw, is op verharde  zonnige wegen in een bebouwd gebied een hele ervaring. Een ervaring die maakt dat een plek in de schaduw in de buurt van een kraan een groot genoegen is. Mijn voeten waarderen de frisse lucht. Of dat andersom ook het geval is laat ik maar in het midden.



Met opgefriste moed lopen wij verder. We gaan in de goede richting.

Rond twee uur bereiken wij onze overnachtingsplek, guesthouse Antas. We hebben zin in schaduw, een koude douche en een bed.

Wat we vinden is veel meer dan dat. We vinden een paradijsje, een heerlijke plek om met elkaar de middag door toebrengen. The Camino provides, we zijn blij dat we deze dag niet hebben overgeslagen en ons  ondanks de aanvankelijke aarzelingen bij deze dag mee hebben laten voeren door de gele pijlen.

Dag 3: Portomarin – Ventas de Naron

Dinsdag 24 augustus: Portomarin – Ventas de Naron 13 km. Fijn wandelweer maar de zon kwam snel en het was de derde dag!!!

Gistermiddag was het heet en druk in Portomarin. We konden moeilijk een terras vinden voor een drankje en toen moesten we ook nog eens teveel betalen. Dat moeten we voor het avondeten anders aanpakken dachten we. We gingen al vroeg op het beste terras bij het plein zitten voor een drankje zodat we zeker een plek hadden voor het avondeten. En dat lukte. Het werd een hele leuke avond met live rockband op het plein en aan het eind dansen tot na pelgrimsbedtijd.

Camino drankjes: Tinto con gasera of gaseosa (rode wijn met spa rood met zoet smaakje); una Clara con gaseosa (sneeuwwitje); un café con leche en vaso (koffie met melk in een glas)

Vandaag proberen we iets anders met het wandelen. Het verschil in tempo onderling is namelijk  erg groot.  We besluiten dat ieder in zijn eigen tempo mag lopen en dat we bij de laatste plaats/bar anderhalve kilometer voor de herberg op elkaar wachten om samen naar de herberg te gaan.  ‘Ieder zijn eigen camino’.  We houden contact via de whatsappgroep. Het is wel de derde dag. Dat betekent meestal de zwaarste dag. Bovendien krijgen we eerst een klim van ruim 8 km.

Eerst dalen we in een file Portomarin uit. Daarna start de 8 kilometer klim naar Gonzar.

We worden ingehaald door Spaanse pelgrims te paard uit Andalusië/Huelva. Ze geven ons een foto van de maagd van El Rocio.

Even verderop wordt het wat minder steil.

Nelly wordt door Spaanse middelbare scholieren geïnterviewd voor een project.

Gezellig. Ondanks het eigen tempo wachten we toch al op elkaar in de eerste bar die we tegenkomen.

Het was zwaar die klim en dat op de derde dag. Attie neem een taxi naar de bar anderhalve kilometer van het eindpunt. Ze mist de opgravingen van Castromaior maar is vastbesloten terug te komen.

Het was een korte omweg naar Castromaior maar we vinden een afkortpaadje terug naar de route. Met een steil stukje omlaag….

Sommigen zijn nog niet moe naar al die kilometers. En Bert draagt de laatste kilometers de rugzak van Mia.!!! Wat een teamspirit!!!. Samen halen we het zeker.

 

 

 

 

Oogst-tijd

Dag 3, 23 augustus 2021: Camino Portugues Kustroute, La Bruge – Estela (27 km)

Vandaag staat er een lange route gepland. De weersvoorspellingen beloven een temperatuur van 29 graden of meer.  Met elkaar hebben wij besloten om vroeg te vertrekken.

De zon is net op als wij richting het ontbijt lopen. De bakker doet precies op het moment dat wij voor de deur staan zijn deuren open.  De geur van goede koffie komt ons tegemoet.

De broodjes smaken heerlijk, we bestellen er een paar extra, met ham en kaas belegd, en daarbij nog een pastel de nata. Altijd fijn om de lunch in de rugzak bij je te hebben.

Via de plankier vervolgen wij de Camino. Het is nog erg stil, de golven zijn goed te horen.

In Vila Cha lijkt de tijd te hebben stil gestaan. We passeren een vis-afslag ter grootte van een huiskamer. De vissershuisjes staan er naast. De hoogte van de deuren verbaast ons, daar passen wij alleen als we door onze knieën gaan doorheen.

De eerste pauze nemen wij nadat wij ruim 10 kilometer gelopen hebben. In de schaduw van een kerk in Villoconde eten wij het eerste broodje. In de kerk zelf worden wij hartelijk ontvangen en licht de stempel klaar.


Het volgende deel van de wandeling leidt ons door een grote stad. De meeste Portugezen hebben hier in de winkelstraten en aan de boulevard ook buiten een mondkapje op. Dat is hier verplicht als je geen 2 meter afstand van elkaar kunt houden. Wij volgen hun voorbeeld, hier voelt dat als heel gewoon.

Het strandbeeld hier is heel anders dan ik hier tijdens mijn eerdere Camino’s  hier heb gezien. Het strand staat vol met eindeloze rijen tenten. Deze zijn per uur, dag, week of maand te huur. Wellicht zijn deze neergezet  om de afstand tussen de mensen ook op het strand te kunnen waarborgen? 
Buiten de drukke stad is er nog ruimte genoeg, ook op het strand.

Op het strand ligt zeewier te drogen. Boeren halen vandaag de eerste oogst binnen, een mooi gezicht.

Opvallend is ook vandaag het geringe aantal pelgrims dat hier onderweg is. Of beter gezegd: we zien ook vandaag geen enkele pelgrim buiten onszelf. Het voelt een beetje verweesd, een Camino zonder pelgrims. Blij ben ik dat wij het met elkaar goed hebben en steeds mooiere gesprekken en humor met elkaar delen.

Historie is hier wel te zien. Als ik mij niet vergis is dit het restant van een oude molen.

De laatste kilometer van vandaag zijn zwaar. De oververhitte zon, het gebrek aan schaduw, de eindeloze weg met Portugese kinderkopjes….

Maar ook zijn hier de boeren. Tijdens deze pittige kilometers leiden zij ons af van onze eigen weg. Met de hand oogsten zij peen en uien. In de bloedhitte staan vrouwen en kinderen gebukt in de velden. Aan de kant van de weg wordt de oogst door de mannen aan de liefhebbers verkocht.

Rond half vier bereiken wij ons hostel van vandaag. De koude wijn en frisdranken zijn welverdiend. We hebben het vandaag. gewoon allemaal helemaal en in positieve stemming gelopen. Wat een kanjers, de mensen in deze groep!

Pelgrimshoeve Kafarnaum dag 4

23 augustus, 24 km, droog, bewolkt 20 graden

Het klavertje 4 is afgerond. Vandaag gingen we naar het westen, de Neterselsche heide. De route heet “De Verstillingsroute”

Verstillingsroute van Vessem, Casteren, dal van de Grote Beerze Netersel, Neterselsche heide, Westelbeers

Waarom heet het de Verstillingsroute, vragen we ons af. Eigenlijk weten we het wel. De mooie natuur, de rust, de bloeiende heide, we worden er stil van. Wat maakt jou stil staat in het boekje? Een kaarsje opsteken in het kapelletje voor jezelf of je dierbaren, een mail ontvangen waar ik verlegen van word, samen in stilte in de kapel doorbrengen. Het zijn de kleine dingen die het doen, waar we vandaag even bij stil staan. Opgewekt gingen we vandaag de deur uit. Uitgezwaaid door Jan en Anneke de vrijwilligers van de Pelgrimsherberg.

Ook vandaag hebben we geluk wat het weer betreft. In de nacht heeft het veel geregend, we gingen de deur uit en het was droog. Net ten zuidwesten van Vessem op weg naar Casteren treffen we een “verstild ven”. Het natuurschoon ligt voor onze voeten.

Het gaat maar door met “genieten momenten”. De paden langs de Grote Beerze, het natuurgebied Dal van de Grote Beerze met bossen en heideveldjes.

Daarna komen we bij de Neterselsche heide. De heide staat volop in bloei. Ook vandaag zien we geen wandelaars. Het is natuurlijk maandag, maar toch…zijn er dan zo weinig wandelaars die dit prachtige gebied kennen? Wij vinden het prachtig.

In de Mariakapel in Westelbeers vinden we ons verstillings moment. De kapel is van 1637, waarschijnlijk ontstaan na een pestepidemie.

Vandaag is vooral ook een wandeling met vergezichten. Langs de riviertjes, de boerenerven en ook op de terugweg naar Vessem langs heide gebieden. De geuren van de heide en de paarse kleur maken het nog net iets mooier.

Natuurlijk sluiten we onze dag af met een etappe drankje.

Dank je wel Gerard, Hilde, Lida en Anneke voor de fijne tijd. De warme vriendschap en het samen onderweg zijn. Tot een volgende keer.

Tot slot een mooie tekst uit het boekje: “Omdat ik geweest ben, waar ik geweest ben. En jij nu bent waar jij nu bent, zal ik nooit helemaal kunnen zijn, waar jij nu bent en jij nooit helemaal kunnen zijn waar ik geweest ben. Maar we kunnen elkaar het verhaal vertellen. En dat zal voldoende zijn. (Van Awraham Soetendorp)

Dag 2: Morgade – Portomarin

Maandag 23 augustus: Morgade – Portomarin 10,5 km. s Ochtends heerlijk wandelweer, s middags heet, boven 30 graden. Dag van  mooie uitzichten.

Wat een fijn verblijf hadden we in de mooie herberg van Morgade. We hebben er uitgerust en lekker gegeten en gedronken

Vandaag gaan we weer bijtijds op. Het is mooi om ‘ s ochtends te lopen en we willen graag voor de hitte ’s middags aankomen. We zien de zon opkomen.

Het is een dag van mooie uitzichten. En we passeren het 100 kilometerpaaltje (zie boven). Van ver zien we Porto Marin steeds dichterbij komen.

We wandelen weer over mooie paadjes beschut door oude bomen.

Door boerendorpjes met mensen die op het land aan het werk zijn.

Er zijn voldoende bars onderweg voor de inwendige mens.

En nog veel meer…tot we in Portomarin aankomen.

Portomarin ligt aan een groot stuwmeer. Om dit stuwmeer mogelijk te maken is de stad in 1962 onder water gezet. Het water staat nu laag. We zien resten van de oude stad in het water.

Alleen de bijzondere romaanse kerk San Xian is destijds verplaatst naar het dorp dat  boven het stuwmeer is opgebouwd. Het is de grootste Romaanse kerk van Galicie en heeft de vorm van een fort.

Het was weer een wandeldag die veel indrukken achterlaat. Pas de tweede dag, maar het lijkt alsof we al veel langer onderweg zijn.

 

Pelgrimshoeve Kafarnaum dag 3

22 augustus, 24,5 km droog (!) 20 graden

Vandaag alweer de 3e dag van onze mini pelgrimage vanaf de pelgrimsherberg Kafarnaum. De route heet Stroom en bosroute. Stroom: we lopen in het dal van de Kleine Beerze, bos, via het E3 strand gaan we door de bossen naar het noorden terug. Deze route ligt ten zuidoosten van Vessem.

De Stroom en Bosroute

Het zou de slechtste dag van de week zijn met veel regen in Vessem. Iedere dag dat we keken, leek de regen voor Vessem aan ons voorbij te gaan. Zouden we zoveel geluk hebben? 2 druppels waren er bij vertrek, en nog 2 druppels bij aankomst. Ja! We hebben geluk de hele dag blijft het droog. In de nacht had het wel veel geregend en het dal van de Beerze is bekend als nat terrein. Soms gingen we links,van weer rechts van de plassen. Het is er erg mooi.

Dit deel van de route is van de Via Monastica en recent gemarkeerd met deze blauw gele bordjes. Ze vervangen de oranje blauwe stickers en hier en daar is de route aangepast. We vinden makkelijk de weg. Het is ook een pad geworden met natuuropdrachten, zoals hier bij onderstaande foto, een detail en een overzicht van iets natuurlijks.

Daarna volgen we de route naar het E3 strand. Volgens het boekje is er daar een restaurant. Het is toch nog een eind van de route, we schatten ruim 1 km meer. Even overleggen: zou het open zijn, we kunnen ook aan het strand zitten… Uiteindelijk kiezen we ervoor om te gaan kijken. We voelen ons verwend. Ze zijn eigenlijk niet open, en toch mogen we al binnen komen. We waren toe aan pauze, er stonden al 10 km op de teller.

In Knegsel komen we langs het monument van de oude kerk. Het is het Heilig Hart monument en je ziet de fundamenten van de kerk.

De directe omgeving van Knegsel is zeer bosrijk. Ten noorden van Knegsel ligt een afwisselend natuurgebied. Beukenlanen, smalle graspaden….we kunnen er geen genoeg van krijgen.

Bij de open plek in het bos waar vroeger de molen heeft gestaan hebben we onze pauze. Het heet er de Molenberg.

Het laatste deel van de route is meer open, langs de erven van de boeren. De lucht kleurt af en toe erg donker, met een zonnetje eronder. De maïs kleurt mooi onder die donkere lucht.

Ook vandaag hebben we ons etappe drankje bij restaurant de Gouden Leeuw, op de hoek bij de pelgrimsherberg. Toen we er vertrokken, moesten we toch nog even de regenkleding aan… Op naar de laatste wandeldag. Tot slot voor deze dag, een tekst uit het routeboekje: “door te lopen ontmoet ik je elke keer opnieuw, mijn beste reisgenoot”.

Bom Caminho

Zondag 22 augustus 2021, Porto – La Bruge (Ong. 16 km)

Na een onrustige nacht is het dan eindelijk zo ver. We gaan op weg. Op weg naar het gedroomde Santiago. De kathedraal, het officiële startpunt, ligt tegenover ons hostel. Als eersten van vandaag ontvangen wij daar een stempel in onze nog maagdelijk witte credencial. 

We wensen elkaar een eerste Buen Camino. We wensen elkaar de gelegenheid om in verbinding met de omgeving en met elkaar en anderen onze eigen weg te gaan beleven.

Terwijl de kerkklokken luiden en een saxofonist de zondagmorgen op het nog stille voorplein warm blaast. laten we een groepsfoto maken, van degenen die dat willen mooi 😉.

En dan is het zover. Vanaf de Mercado van het voorstadje Matosinhos gaan wij op stap. Langs de boulevard lopen wij tussen de badgasten naar het noorden. Een vuurtoren staat als baken voor de schepen aan de rand van deze badplaats. 

Regelmatig wordt ons door de dagjesmensen een zeer hartelijk Bom Caminho gewenst. We voelen ons daardoor gezien en gekend. Het doet ons goed om ons welkom te voelen. 

De eerste etappes op de kustroute staan bekend om de mooie vlonderpaden. Tussen de rotsen loop je met het uitzicht op de oceaan langs de op dit moment prachtig gekleurde verplanten die hier groeien en bloeien. 

Maar….veel van de vlonderpaden blijken in onderhoud. Op die momenten zoeken wij onze eigen weg, of wordt ons soms de weg gewezen.

Zo nu en dan waan ik mij in een bloeiende woestijn. Heel bijzonder, het geeft onvergetelijke momenten.

Behalve een aantal pelgrims op de fiets komen wij geen andere wandelaars tegen. De tekenen van de tocht zitten in beelden en teksten die de plaatselijke bevolking hebben geplaatst. 

Ons eindpunt van vandaag is La Bruge. Pas als ik hier loop begrijp ik die naam…

Het etappedrankje  drinken wij aan zee. Een plek met een geweldig uitzicht. Op de borden die langskomen zien wij de lekkerste dingen liggen. Snel is de keuze dan ook gemaakt. Dit is de plek waar wij vanavond gaan eten…..