5 oktober, 16 km, zonnig 26 gradenWe gaan van Tui naar Ordnella. Het eerste deel van de etappe Tui naar Redondela. En dat is 10 km zou je zeggen. Maar……we gaan eerst naar de brug met Spanje.Ons vliegtuig had gisteren 2 uur vertraging. In plaats van om 22.30 uur Portugese tijd was het 00.30 uur. Te druk op het vliegveld van Porto, we mochten niet opstijgen. Spannend was het of de taxi zou willen wachten. Dat wilde hij wel en hij vroeg van tevoren fooi. Alles was toch nog goed gekomen. Om 3 uur (!!) waren we eindelijk bij albergue Las Pallanas. En….om 8 uur wordt de bagage opgehaald, dus was het een hele korte nacht. Blij waren we met albergue Las Pallanas. De eerste gereserveerde albergue was plotseling dicht en bij Pallanes was nog plek. Vrolijk werden we vanmorgen uitgezwaaid.We kiezen ervoor terug te gaan naar de brug met Spanje. Toch 2 km terug op de route, maar zo mooi om even naar Spanje te kijken, de grens op het midden van de brug.Dat voelt als het vertrek punt van onze camino. De pijlen…..we vinden ze en zoeken ze. De pijl naar de weg naar binnen is er ook al bij. We krijgen de persoonlijke zegen van een non. Ze kijkt ieder diep aan en wenst ons bescherming op de weg. De weg naar binnen…? Ook dat voelt goed. We voelen het….de eerste dag en al zo bijzonder.En ook de mooie doorkijkjes van het hoog gelegen centrum van Tui naar rivier de Minho. Het zijn momenten om even stil te staan.Net Tui uit komen we bij een reuze pelgrim. Symbolisch voor de weg die we te gaan hebben. Van buiten naar binnen.We gaan verder en lopen langs de rivier de Louro. Een mooi pad over oude bruggetjes.Bij het monument “the old pilgrim” wachten we even op elkaar. Ook voor Marion een duidelijke richting.Morgen gaan we naar Porrino en zullen ook langs de rivier gaan ipv het industrie gebied. Hier kiezen we dan naar links. Het wordt ook uitgelegd bij de kaart ernaast.Als je naar Casa Alternativo wilt is het wel rechtdoor. Daar slapen is een camino ervaring die ik ieder gun.Een hartverwarmende ontvangst van Dries, een etappe drankje met een beetje schaduw. Wat een fijn plekje.

6 oktober 10 km van Ordnella naar Porrino, zonnig 25 graden

“There is a crack in everything, that’s how the light gets in”

De spreuk van Dries die inmiddels in een schilderij bij zijn huis hangt. Gemaakt door een pelgrim. Werkelijk prachtig! Voor mij betekent het; elk hart heeft wel wat scheurtjes, zo kan er nieuw licht binnen komen. ……

Het verblijf bij Dries is onbeschrijfelijk. Even schakelen…..”waar komen we nu terecht”? Dan die gastvrije ontvangst, de maaltijd, die we in de avond kregen. Buiten op dikke boomstammen waar krukjes van gemaakt zijn.

We gaan op tijd slapen, de korte nacht ervoor, zorgt dat ik na het eten al lekker naar mijn bed wil. Wakker worden met Ave Maria, klokslag 7 uur, dan is het ontbijt klaar. Het is nog donker en we zitten buiten. Een deken over de benen, kaarslicht is voldoende. Dries vraagt of ik “pilgrim” van Enya wil zingen. Wat speciaal om te zien dat ieder ontroert raakt. “You cannot change what’s over only where you go”…..

Met verwarmde harten gaan we op weg.

Op advies van Dries gaan we via een binnenweggetje terug naar de route door de natuur. De route is zo goed als vlak vandaag. Een eenvoudige etappe.

Wel beginnen we met een klim. De zon is net boven de horizon en geeft lange schaduwen. En als je terugkijkt, zie je de zon door de haren van de wandelaars. Een mooi moment.

Hier en daar nog wat ochtendnevel, wauw wat is het mooi.

Even later de zon door de bomen. De varens in sfeervolle bruine kleuren.

Het pad langs de rivier is “complementario”. Iets langer, bospaden, over stapstenen, erg rustig.

Van een afstand lijken de gestapelde stenen echt op figuren. Elke pelgrim legt er wel een steentje bij.

Marleen laat me een spin zien. Die laat zich voeren door de wind. Meters van de ene boom naar de andere boom. We zien zelfs dat de spin een pakje draden bij zich heeft.

De kadootjes van vandaag zijn de plotselinge vergezichten en wolken met de zon erdoor.

Al vroeg zijn we in Porrino en gaan naar het centrum voor ons etappe drankje en wat hapjes. Een hele mooie dag!

7 oktober, 12 km, zonnig 20 graden, van Porrino naar Saxamonde, 12 km met een flinke heuvel. Saxamonde ligt aan het einde van de heuvel.

We hebben overnacht in pension Louro. Prima plek, waar voor ons een pelgrimsmenu werd gemaakt en vanmorgen gebakken eieren met spek. Lekker en een goede start voor wandelaars.

Porrino is een drukke stad met veel verkeer en treinen. We lopen de stad uit en komen door een tunneltje met muurschilderingen. Joke en Marleen zijn klaar voor de etappe. Kom maar op met die heuvel.

En….we komen langs de 100 km paal. Nog 100 km te gaan naar Santiago. Daarna nog 90 naar Finistere.

Geleidelijk stijgen we naar Mos. De zon komt inmiddels boven de horizon en geeft warm ochtendlicht. We zien dat de druiven niet groot zijn geworden en zelfs verdroogd. We hoorden dat het hier nauwelijks heeft geregend.

Mos is een pauze plek na Porrino 6 km. Daar maken de meeste pelgrims gebruik van. Deze keer heeft de horeca met elkaar afgestemd dat er eentje open is. Een winkeltje met souvenirs heeft uitnodigend zijn deur open staan.

Na Mos begint de echte klim naar de top.

Toch een flink eind klimmen. Boven nemen we dan ook even pauze.

Een stukje redelijk vlak door een dorpje Villar en een bos. Aan het einde van het bos wacht een heel mooi uitzicht met bankje.

Het meest zware van de dag is de daling. Pittig! Kleine stapjes, gewicht in de hakken houden en zelfs kiezen om grote bochten te maken, zodat de knieën wat minder belast worden. Coby helpt Joke. Zo  letten we ook een beetje op elkaar.

Zo komen we zeer voldaan bij onze overnachting aan. Albergue O Corisco, waar we ook nu weer 2 persoonskamers hebben.

8 oktober, zonnig, 25 graden, 12 km van Saxamonde via Redondela naar Ponte Sanpoio, net na Arcade, met mooie uitzichten over Rio Vigo.

Albergue Corisco ligt nog net op de heuvel. Zo dalen we af. De benen nog lekker soepel, de spieren al wel los gemaakt.

Net daarvoor zwaaien we Marleen uit. Zij gaat vandaag ervaren hoe het is om alleen op pad te gaan. Op weg, de weg vinden en intussen ook naar de weg naar binnen……..

Christina en Marijke hebben elkaar gevonden. In stilte samen op pad, op elkaar letten, elkaar vinden en ervaren dat zo alleen je weg vinden heel fijn is voor je zelfvertrouwen, en je behoefte aan stilte.

Na de heuvel gaan we over vlak terrein naar Redondela. Op dit vlakke terrein zien we deze eenzame pelgrim geduldig wachten op een pelgrim die daar achter komt staan.

Aan het begin van Redondela is hier het klooster te vinden. We treffen hier pelgrims ook op weg naar Pontevedra, of net als wij naar San Poio. Die willen wel een foto maken.

Na Redondela gaan we beginnen aan de klim. Eerst geleidelijk, later een steil stukje naar Alto de Lomba op 153 meter. Hoger gaan betekent uitzicht! Met dank aan Karine, die dat goed oppakte. Boven rusten we even wat uit.

Hier kunnen we een stempel in wax krijgen. Dat is erg mooi. Een beetje kaarsvet smelten en dan een afdruk in het kaarsvet maken. Die willen we wel in ons pelgrimspaspoort.

We klimmen verder en krijgen uitzicht op Rio Vigo.

Naar Arcade toe blijft het stijgen. Een mooi bospad met hier en daar gaspeldoorn in bloei. We hebben het over een dilemma, kies je voor uitdaging of veiligheid? Onderweg zien we de mogelijkheid 70 meter met 15% dalen of 350 meter met 5%? Keuzes die je in het dagelijks leven ook wel eens hebt……..

Deze keer kozen we unaniem voor uitdaging. Goed gedaan dames! Het was een heel steil stuk omlaag!

Onderweg is er ook een doedelzak speelster. We staan er even naar te luisteren.

Arcade komt dichterbij en via leuke binnendoor straatjes komen we langs kleine monumentjes, waar pelgrims wat achter laten.

De bekende brug van Arcade is Pontesampoio over de Rio Verdugo. Een stenen brug gebouwd in 1795.

We hebben de tijd en gaan daarna meteen rechts. Een etappe drankje aan het strand, voeten even in het water en Marleen, Christina en Marijke weer treffen. Wat zouden we ons nog meer wensen?

Wat een heerlijke dag!

9 oktober van Ponte San Poio naar Pontevedra, 12 km, zonnig 25 graden

Wat heerlijk is de temperatuur in de ochtend. We ontbijten in het restaurant van de herberg O Meson.

Het is pas om 8.15 uur licht, we zien de lucht voorzichtig veranderen en dan ineens is het licht. De schemertijd is erg kort.

Na Ponte San Poio gaan we direct klimmen. Langs de Horreo’s die we zo goed van dichtbij kunnen zien. Die waren in gebruik voor graan en maïs opslag. Hier kun je de basis goed zien met poten van steen en rechte delen aan de onderkant, zodat de muizen er niet op kunnen lopen.

We gaan verder klimmen  naar de Alto de Canicouva. 145 meter klimmen op ongelijke stapstenen. Een erg mooi pad, met uitdaging om je voeten goed op te tillen.

Later wordt het een bospad. Onderweg is een man ook weer was stempels aan het maken. Hier waren Christina en Marijke ook. Die hadden in de rij gewacht.

Wij deden dat ook en zo vele pelgrims met ons.

We blijven in de bossen. Mooi met al die herfstkleuren. Er is maar 1 horeca onderweg, cafe Fermin. Wel even van de route af!

Daar treffen we Christina weer en ook veel medewandelaars die met ons in Ponte SanPoio waren. Echt gezellig! We zongen samen “one day over the rainbow” een mooi moment. Zingen verbindt met andere pelgrims. Of als ik aan een lied denk dat ik van toepassing vindt voor een ander, doe ik dat ook…..

Vlak daarna komen we langs een kerkje. Een kerkje uit 1617 met ook een stempel. Het leukst vind ik de stempels uit een kerkje. Uitnodigend staan de deuren open.

Net na dat kerkje is er een splitsing. Langs de weg of de rivier. We kiezen langs de rivier. Rio Tomeza. Heerlijk in de schaduw, inmiddels is het er warm. Dichtbij Pontevedra zijn schilderijen op de muur te zien en een tunnel met een smal pad aan de rand.

Vandaag slapen we in hostel Nacama, stapelbedden, voor ons 4 bij elkaar

Nog 65 km naar Santiago. Volgens plan komen we 15 oktober in Santiago aan.

10 oktober, zonnig, 25 graden van Pontevedra naar Portela 11,5 km

Gisterenavond gingen we het centrum van Pontevedra in voor o.a. de pelgrimsmis. Er waren vele pelgrims in de kerk. Leuk om de bekende gezichten te zien.

Nog 64,5 km te doen naar Santiago.

Na het ontbijt zwaai ik de andere wandelaars uit. Marleen heeft de GPX, de gele pijlen wijzen de weg. Kan niet missen…….

Door omstandigheden kon ik vandaag niet meewandelen vanaf Pontevedra naar Portela. Met dank aan Marleen en Karine voor de mooie foto’s.

Het duurt even voor we Pontevedra uit zijn. Een grote stad met vele pelgrims. Omdat we niet ver lopen, vertrekken we doorgaans om 9 uur.

Nog even pinnen….Marleen devoinners op weg.

Na het centrum gaan we over de brug en daarna de natuur in.

Opnieuw een mooie etappe. Licht glooiend, niet heel moeilijk

In een kerk kunnen we weer eens een echt kaarsje aansteken. Voor ieder die het graag wil ontvangen.

“De grap van de dag….” Verboden in te halen.

Bij bar A Pousada do Peregrino komen we weer bij elkaar. Ik was vanaf onze overnachting in Barro terug gelopen, zodat ik het laatste stukje weer mee kon gaan en de weg naar ons appartement kon wijzen, die iets van de route lag.

Daarna is het nog 2 km naar Barro.

Een mooie dag vandaag.

11 oktober, zonnig 25 graden van Portela naar Caldas de Reis, 11,5 km

In onze appartementen in Barro waren keukens aanwezig, Coby had wel zin om voor ons een heerlijke pasta te maken. Dank je wel! Het was heerlijk!

Een vrijwel vlakke etappe vandaag! We zijn halverwege de etappe van Pontevedra naar Caldas de Reis gestart. Dat betekent bijna geen andere pelgrims op ons pad, omdat iedereen vanaf Pontevedra komt en die zijn veel later.

We gaan bijna geloven dat het in oktober altijd zo mooi weer is. We kijken naar buiten en zien een grijzige lucht….zou het dan toch bewolkt zijn vandaag? Nee hoor, geen sprake van. De zon was nog niet op. Weldra komt die boven de horizon uit en het is warm strijklicht. Vandaag lopen we onder wijnranken door of we zien de velden naast ons liggen.

We hebben vandaag tijd voor een uitstapje. Dicht bij de route, maar 1 km ervan af, liggen de watervallen van de Rio Barrosa (cascades in het Spaans). Echt heel mooi en extra km’s waard.

Een aantal klimmen nog naar boven, zodat je de watervallen van dichtbij kunt zien.

Daarna gaan we verder onder de druivenranken bij Briallos.

Nog een stukje verder komen we langs deze oude kerk.

Net over de brug vinden we dit terras van cafetaria Termas. Vanavond gaan we hier voor het menu…

We gaan ook nog even naar de Caldas de Reis…..de bronnen van de koning. Hier willen we wel even de voeten indoen.

Toekijken mag ook….je eigen weg kiezen. Doen wat wel kan.

De richting wordt al gegeven.….

13 oktober, zonnig, 27 graden van O Pino naar Padron 10 km. We starten op de helft van onderstaande etappe.

Vanmorgen gingen we met de bus naar O Pino, in 15 minuten waren we er. Een gezellige drukte vandaag.

Bij het leuke restaurant Buen Camino, zie we dat we nog 36 km van Santiago zijn verwijderd.

Via een mooi pad aan de rand van een heuvel komen we in Pontesecures aan.

Langs ons pad zien we vele mooie bloemen, waaronder halsbloem, Bougainville en rozen.

Vlak daarna komen we Padron binnen.

Een van de hoogtepunten van de camino Portugues is het plaatsje Padron. Volgens de legendes is Jacobus na zijn overlijden hier met een bootje  aangemeerd, om daarna naar zijn geboorteplaats Santiago te worden gebracht. In de kerk is de meerpaal te zien.

En veel schilderijen met de beeltenis van het vervoer in de boot. Ook de mooie stempel van de kerk.

Boven op de berg is een klooster te zien.

We gaan de “Pedronia” halen. Als bewijs dat we kennis hebben genomen van de geschiedenis van Padron.

Pedronia:

In 2010 begon de gemeenteraad van Padrón met het uitreiken van een eigen diploma, de “Pedronía”, om de aankomst van het lichaam van de apostel in dit gebied te benadrukken. Het is ook een manier om de middeleeuwse traditie voort te zetten waarbij pelgrims, na een bezoek aan het graf van de apostel in Santiago de Compostela, doorreisden naar Padrón om de heilige plaats te bezoeken waar zijn lichaam aan land werd gebracht.

Daarna gaan we ook nog naar Satiguiano del Monte met een kapelletje en een Maria beeld. Heel veel trappen!

We genieten nog steeds van het mooie weer. Ons etappe drankje op een terrasje! Hoe willen we het hebben?

14 oktober, 17 km van Padron naar Ameneiro, zonnig 28 graden

Het was een dag vol verrassingen! Rond de middag waren we al in Picarana en we besloten 7 km verder te gaan. Volgens de GPX track zouden we een bushalte kunnen vinden bij een rotonde. Bleek dat precies daar de Camino route was veranderd, en niet langs de geplande rotonde kwam. Gelukkig kennen we nu allemaal WhatsApp locatie delen en zo heb ik ieder weer bij elkaar kunnen brengen. Marleen bleef achter bij Joke en Marion en ging speuren naar de bustijden. Niet te vinden! Ook navraag bij bewoners hielp niet veel. Ze haalden hun schouders op. Ze ging naar een pompstation om een taxi te regelen…..die kwam niet. En ja….toen kwam er toch een bus aan. Door de locatie van Christina heb ik Marijke en Christina kunnen vinden. Hier waren ook Karine en Coby aangekomen. (Veranderde route!) Dus ook hier een taxi besteld. We waren met 5 en de taxi mocht echt maar 4 personen meenemen. Ik bleef wachten. Ondertussen had ik van Marleen begrepen dat hun taxi er nog niet was. Dus uiteindelijk heeft de taxi ook Joke, Marleen en Marion meegenomen, terug naar Picarana 🤔🤔 Kun je het nog volgen????

Zoals iedere dag hadden we weer schitterend weer. In de vroege ochtend nevel in de bergen. Wauw wat is dat mooi! Het ontwaken van de dag meemaken blijft voor mij byzonder.

We lopen over landbouwwegen en bospaden. Ieder die we tegenkomen is relaxt. Hoe kan het ook anders….? Santiago we komen eraan.

Ook een byzonder moment was deze….we konden “heiligenschijn” zien. Volgens Wikipedia: Heiligenschijn is een optisch verschijnsel waarbij de waarnemer een diffuse lichtvlek om de schaduw van het eigen hoofd ziet. Als de waarnemer zich verplaatst dan verplaatst dit verschijnsel met de schaduw van de waarnemer mee. Mooi toch? We voelen ons vereerd.

Iets verder was een doedelzakspeler en een in klederdracht verklede vrouw aan het dansen. Mooi om te zien, we mochten zelfs meedoen. Ja ….Karine en ik aan het dansen. Ze genoot er zichtbaar van. Jeugdherinneringen…….

Na 6 km waren we in Esclavitude voor een pauze. Ook deze kerk was open. Ik hoopte dat we achterin de sacristie zouden mogen kijken naar bijzondere schilderijen. Hier was vroeger een pelgrimshospitaal. Helaas….dat mocht niet.

Nog weer een mooi moment. We krijgen een stempel in was. Je mocht de kleur kiezen en het hangertje. Ik was er erg blij mee.

Met deze bijzondere momenten gaat de tijd zo voorbij. Ik liep met pelgrims uit Brazilië. Samen hebben we “one day over the rainbow” gezongen. Mooie momenten maak je ook zelf. Zingen is zo verbindend. Later kwamen we de belg Thomas tegen. Liep erg op zijn gemak. Had een scheenbeen ontsteking en wist inmiddels dat hij alleen zeer langzaam Santiago zou halen.

Na onze taxi rit terug was het inmiddels bijna 16.30 uur. Vandaag konden we bij de buren van ons pension al om 18 uur eten. De Oekraïense mensen hadden voor de meesten van ons zalm gebakken. Heerlijk. Ons etappe drankje hebben we maar gecombineerd. Proost, op naar onze aankomstdag in Santiago.

15 oktober, zonnig 27 graden, 14 km van Ameneiro aankomst Santiago

Yeah, we zijn in Santiago. Het eerste deel zit erop.

Van harte gefeliciteerd met het bereiken van Santiago, voor Marijke, Marleen, Marion, Coby, Christina, Joke en Karine. Voor bijna iedereen in de groep een bijzondere mijlpaal. Voor de eerste keer in Santiago aankomen, het nog een keer mogen beleven, ter gelegenheid van een 65 ste verjaardag. Zou ik het kunnen? Ervaren dat het mag, zoals het kan. Fantastisch om deze groep mogen begeleiden. “Rugzakken” verlicht…..hoe mooi is het te ervaren dat een beetje van je last, wat lichter weegt. Deze mooie tekening is van Christina, dank daarvoor.

De etappe van vandaag. Gisteren zijn we 7 km verder gelopen en vandaag gingen we met de bus terug. Die was bijna 1/2 uur vertraagd. Gelukkig hebben we geduldig gewacht. De geplande busstop was opgeheven, we zijn iets eerder uitgestapt. Over de weg heen…..en dan de route opzoeken.

Op bovenstaand overzicht zie je dat het vooral stijgen is. En ook na de daling in Santiago opnieuw stijgen. We zijn allemaal blij dat we gisteren al 7 km extra hadden gedaan.

De km’s beginnen op te schieten. Hier nog 7 te gaan. Het lijkt toch verder. Zouden die km palen ook rekening houden met de extra km’s door de snelwegen die rondom Santiago zijn aangelegd? De paden van de camino zijn gewijzigd.

Dan zien we in de verte Santiago nog ver weg hoor…..bij helemaal inzoomen net te zien.

Onderweg hoorden we muziek. Het raakte ons. Zomaar in een bos en dan in de verte mooie muziek. Het voelde of het speciaal voor ons was. We staan er even stil.

Iets verder laat Joke nog een stempel maken van kaarsvet.

Wat doen we? Gaan we hier rechts of links. Meestal kiezen we de korste weg, nu dachten we…..tijd zat die kleine km kan er nog wel bij.

De stad inlopen en toch weer omhoog klimmen. We wachten op elkaar voor de poort en lopen hand in hand door de poort. Een mooi moment. We juichen uitgelaten en krijgen van omstanders applaus. Verdiend! Blessures overwonnen, toch doorgegaan. Laten zien dat jullie het kunnen.

Inmiddels is het rond 14 uur en we gaan daarna een hapje eten en voor het etappe drankje.

Proost! Op deze prestatie. Precies daar gaat een muzikant spelen en zingen. We dansen mee.

Daarna gaan we de Compostela halen. Hoe veel ik er ook heb, dat sla ik nooit over. Misschien wel 50? Ik geniet er van om het samen met de groep te vieren, dat we er zijn.

Op deze mooie dag, vol met bijzonderheden gaan we in de avond naar de pelgrimsmis. Een mooie plaats vooraan, dichtbij de pilaar waar de mannen in rode jassen kunnen komen. Want ja…..dat weet je nooit. De Botafumeiro hangt keurig stil te wachten op wat komen gaat

Tata, we hebben weer geluk. Voor ieder die er was speciaal en voor ons groepje ontroerend mooi! Ook zijn we als groep genoemd bij de pelgrims die zijn aangekomen.

Tot slot gingen we ook nog naar de (on)bekende schaduw van Jacobus……

En.. .de (on)bekende schaduw van onszelf